اخلاق چيست؟
ستايش مخصوص خدايي است كه بنده اش را شبانه ازمسجدالحرام به مسجدالاقصي (براي معراج) سير داد و رحمت پي درپي و درود بر كسي (حضرت محمد «ص») كه نشانه هاي بزرگ پروردگارش را مشاهده نمود، و بر خاندان پاكيزه او كه چراغهاي هدايت هستند و نفرين و لعنت (خداوند) بر دشمنانشان باد كه گمراهان و افراد پست هستند.
باري غرض از اين مقدمه، بيان حقيقت اخلاق مي باشد. پس مي گوييم: هيچ خيري در عملي كه بدون دانش و علم باشد نيست، همانطور كه هيچ شرافتي در علم و باشد نيست، پس علم، عمل را مي طلبد و در نتيجه از تكرار و ممارست بر آن دو، اخلاق به دست مي آيد.
پس اخلاق حسنه، نزد ما چيزي جز به فعليت رسيدن مقتضاي فطرت الهي در انسان نيست و اين فعليت حاصل نخواهد شد مگر بواسطه ممارست علم نافع و مداومت بر عمل صالح با هم و اما يكي از آنها بدون ديگري خير.
بنابراين حقيقت اخلاق همانا نتيجه رجوع انسان به فطرت توحيدي خود مي باشد. پس در واقع فطرت، سرچشمه اخلاق است و لذا خداوند متعال ما را در آيه شريفه به توجه نمودن به آن امر فرموده است كه: پس مواجه كن روي خود (قلبت) را به دين، در حالي كه استقامت داري، تا قلب تو فقط به دين متوجه شود و خداي متعال با بيان خود كه: (دين) فطرت خدايي است كه همه مردم بر آن خلق شده اند، پرده از معناي ديني كه به آن امر شده ايم برداشته است.
و مرا از دين طينتي است كه خميره خلقت انسان بر آن استوار شده است (كه در صدر آيه شريفه بدان اشاره شده) نه فقط ظاهر شريعت، گرچه آن ظاهر نيز مطابق با اين فطرت است بلكه آن چيزي جز توحيد و معرفت حق تعالي نيست، همچنان كه اين مطلب از گفتار حضرت صادق عليه السلام در ذيل فرمايش خداوند عزوجل استفاده مي شود كه: فطرت خدايي كه مردم را بر آن خلق كرد حضرت فرمودند: آنان را بر فطرت توحيد خلق كرد. همچنان كه اين مطلب از فرمايش امام باقر عليه السلام در جواب سؤال زراره از ايشان استفاده مي شود كه گفت: از حضرتش از معناي كلام پروردگار كه مي فرمايد: (آنان براي خدا استقامت دارند و شريكي براي او قرار نمي دهند) و از حنفيه (مستقيم بودن) سؤال كردم پس فرمودند: خداوند متعال آنان را بر پايه معرفت خود خلق نمود.
براي همين جهت است كه خداوند متعال در پي آيه شريفه فرمود: تبديل و تغييري در خلق خدا نيست، سپس آن را به فرمايش خود تأكيد نمود كه: آن (فطرت) دين استوار و مستقيمي است و به جهت اينكه عده اي از مردم به سبب جهل و و ناداني دين را به غير آنچه كه ما تفسير نموديم توجيه مي كنند خداوند در پايان آيه شريفه فرمود: ولكن اكثر مردم جاهل هستند.
و اما اينكه بدست آمدن اخلاق حقيقي منحصر در رجوع به فطرت مي باشد، از اين جهت است شخصي كه در حجابهاي دلبستگي مادي از عالم طبيعت قرار گرفته قلبش را بازنمايد و آن پرده ها به وسيله علم و عمل از او برداشته شود و به فطرتي كه از عالم نور است رجوع نمايد. عادتاً نمي تواند عملي مخالف با فطرت توحيدي خود انجام دهد و براي او چيزي جز متصف شدن به اخلاق الهي نمي باشد.
و اين همان چيزي است كه از كلام حضرت صادق عليه السلام اراده شده است آنگاه كه فرمودند: همانا خداوند متعال پيغمبرش صلي الله عليه و آله را به مكارم اخلاق اختصاص داد، پس خود را بيازماييد، اگر آن (نوع اخلاق) در شما بود پس خداي متعال را سپاسگزار شويد و نيز آنچه كه در كلام حضرت موسي بن جعفر عليه السلام است كه مي فرمايد: خداوند متعال رسولان خود را به مكارم اخلاق اختصاص داده است، پس خود را با داشتن و نداشتن آن بيازماييد. و همچنين در حديث معروف آمده است كه پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله مي فرمايد: مبعوث شدم تا اخلاق ستوده را به اتمام برسانم، و در حديث ديگري نيز فرمودند: بر شما لازم است كه به مكارم اخلاق متخلق شويد زيرا پروردگارم مرا به آن برانگيخت.
پس اگر رواياتي كه تعداد مكارم اخلاق را شمرده اند با دقت بنگريم، قطعاً در مي يابيم كه مكارم اخلاق براي كساني ظهور و جلوه مي نمايد كه بين آنها و فطرتشان پرده اي نيست مانند انبياء و اولياء عليهم السلام پس آنان متخلق به مكارم اخلاق بوده و به آن اختصاص دارند.
و بعد از اين مقدمه مختصر خوانندگان عزيز را به حديثي متوجه مي نماييم كه در حقيقت اولين جلسه درس اخلاق از ناحيه پروردگار عليم حكيم است، معلم اولي كه خداوند علي اعلي است و اولين شاگرد او كسي است كه مركز گردش عالم وجود بوده و اولين موجودي است كه از خداوند صاحب جود و كرم صادر گرديده و صاحب مقام محمود است و به مرحله شهود رسيده كه داراي اخلاق بزرگ و عقل كامل و سالم مي باشد يعني سرور رسولان و انبياء و مبعوث شده براي رحمت به همه


پشتیبانی 24 ساعته : 09909994252

---

برچسب ها: تحقیق اخلاق چيست؟